Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đã có biết bao anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do cho dân tộc; trong đó có nhiều “anh bộ đội cụ Hồ” mang quốc tịch nước ngoài như Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân Nguyễn Văn Lập (Kostas Sarantidis, người Hy Lạp); Phan Lăng (Frans de Boel, người Bỉ); Hoàng Linh (Ito Matsumo, người Nhật)… Và một trong những “anh bộ đội cụ Hồ” mà chúng ta ít nhiều được biết đến, đó là người lính Ba Lan Stefan Kubiak. Stefan đã từ bỏ hàng ngũ quân đội Pháp để chiến đấu trong hàng quân của Việt Minh, chiến đấu như một người Cộng Sản.
 |
Sinh ra ở thành phố Lodz (Ba Lan), Stefan lớn lên và bị cuốn vào chiến tranh thế giới lần thứ nhất. Khi chiến tranh kết thúc, ông bị quân Pháp ép vào quân đội lê dương và đưa sang Việt Nam. Những người lính lê dương thường bị nhồi nhét vào đầu các ý nghĩ rằng “Việt Minh là những kẻ man rợ, tìm cách chống lại sự khai sáng văn minh của Pháp quốc”. Thế nhưng, thời gian trong quân đội Pháp, Stefan đã nhận ra rằng mình đang cố gắng tiêu diệt những con người chính nghĩa đứng lên bảo vệ Tổ quốc trước sự xâm lăng của ngoại bang; đồng thời khâm phục tinh thần chiến đấu gan dạ, quyết hy sinh vì Tổ quốc của người lính Việt Minh. Tình cảm và lý trí đã thôi thúc Stefan Kubiak thực hiện một cuộc đào ngũ nguy hiểm để được đứng vào hàng ngũ của Việt Minh, chiến đấu vì chính nghĩa.
Ông Nguyễn Xuân Tính (cựu chiến binh Điện Biên Phủ, đồng đội với Stefan) kể lại: Sau nhiều lần xác minh và thử thách, Stefan được phân công vào đơn vị pháo binh vì có kiến thức quân sự, mưu trí cùng với lòng dũng cảm, gan dạ, luôn ở tuyến đầu trong mỗi trận đánh, ông được những người lính du kích Việt Nam yêu mến đặt tên Việt Nam - anh Toán. Trong chiến dịch Điện Biên Phủ ông cùng đơn vị pháo binh đã lập nhiều chiến công. Với ngoại hình một lính Tây, Stefan đã khoác lên mình bộ quân phục sĩ quan Pháp đột nhập vào lô cốt khó đánh nhất của địch, mở đường máu cho những chiến sĩ khác xông lên đánh chiếm lô cốt.
Trước những đóng góp quan trọng, tấm lòng sẵn sàng hy sinh của người lính ngoại quốc trong chiến dịch Điện Biên Phủ, Stefan đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh khen ngợi, nhận làm con nuôi và cho phép ông mang họ của Người. Cái tên Việt Nam - Hồ Chí Toán gắn bó với ông từ đó. Ngày 28/11/1963, Hồ Chí Toán từ trần khi mang quân hàm đại úy; với những cống hiến cho sự nghiệp cách mạng, đại úy Hồ Chí Toán được Đảng, Nhà nước trao tặng: 02 huân chương chiến công hạng Ba, 01 Huân chương chiến thắng hạng Ba, 01 huân chương chiến sĩ vẻ vang hạng Ba.
Qua 2 cuộc chiến tranh, hình ảnh đẹp và huyền diệu của một người ngoại quốc với lòng quả cảm, tình yêu và tinh thần chiến đấu quên mình, lập nhiều chiến công cho một đất nước xa lạ được Stefan xem là quê hương thứ 2 của mình. Với ông Stefan - Hồ Chí Toán đã trở thành biểu tượng cho lòng yêu chuộng hòa bình, khát khao cống hiến và chiến đấu vì chính nghĩa, vì độc lập của một dân tộc yêu chuộng hòa bình.
Dang Toan
