Những ngày tháng 8/2017, khi đồng bào các dân tộc ở Tây Nguyên đang hăng say lao động trên nương rẫy để chuẩn bị cho một mùa bội thu cà phê, hồ tiêu thì ở các buôn làng thuộc các huyện Krông Búk, Krông Năng, Cư Mgar, TX Buôn Hồ, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, bà con lại xôn xao vì cơ quan Công an vừa phát hiện nhóm các đối tượng cơ sở ngầm FULRO trong nước nghe theo sự chỉ đạo của Y Mút Mlô ở Mỹ đi lừa gạt, lôi kéo đồng bào DTTS bán nhà, bán đất để vượt biên đi Campuchia, Thái Lan tiến hành các hoạt động làm hại bà con buôn làng.
Vậy, Y Mút Mlô là ai? Là người như thế nào mà lại đi tuyên truyền lừa gạt, gieo bao nhiêu đau khổ cho đồng bào DTTS ở các buôn làng trong tỉnh Đăk Lăk nói riêng và Tây Nguyên nói chung.
Cùng là người con của buôn làng Êđê, tôi sinh ra cùng thời với Y Mút, học chung tiểu học ở trường Cộng đồng Buôn Hồ. Tôi biết rất rõ Y Mút Mlô (sinh năm 1960, là người dân tộc Êđê, sinh ra ở buôn Ktla, Pơng Drang, Krông Búk, Đắk Lắk). Năm 1986, sau khi sang Mỹ, Y Mút tham gia tổ chức FULRO của Ksor Kơk, y cùng với Ksor Kơk thường xuyên liên lạc cho các đối tượng cơ sở ngầm trong nước để kích động lôi kéo bà con đồng bào trong đó có cả người thân của y tham gia biểu tình, bạo loạn, khủng bố để phục vụ mục đích riêng của bọn chúng là kêu gọi các tổ chức, người đồng bào ở nước ngoài đóng góp tiền bạc, vật chất sau đó đút túi làm của riêng.
Khi Ksor Kơk lộ bộ mặt thật là một kẻ lừa đảo, tư hữu cá nhân, Y Mút đã từ bỏ Ksor Kơk. Cứ tưởng rằng Y Mút từ đây đã từ bỏ hoạt động sai trái, lo chí thú làm ăn. Nhưng vì muốn tiếp tục lừa gạt đồng bào, y tách ra thành lập nhóm riêng để trục lợi cho riêng bản thân. Y tiếp tục cùng với một vài đối tượng tìm cách liên lạc cho các cơ sở ngầm ở trong nước qua điện thoại, mạng internet, đặc biệt là qua trang MXH Facebook “ytham Buonya” do Y Lhul Byă, một đối tượng cốt cán trong nhóm của Y Mút sử dụng. Chúng chỉ đạo số đối tượng trong nước tiến hành thu thập tình hình về đời sống của đồng bào trong các buôn làng, các vụ tai nạn... sau đó gửi thông tin, hình ảnh cho Y Mút để Y Mút và đồng bọn sử dụng xuyên tạc Chính quyền Việt Nam, vu khống chính quyền chèn ép, phân biệt đối xử với người đồng bào. Dựa vào đó, Y Mút kêu gọi những người DTTS ở Mỹ đóng góp tiền để y giúp đỡ đồng bào trong nước nhưng thực chất là dùng để tiêu xài cá nhân.
Trong những năm gần đây, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách quan tâm, ưu tiên cho người đồng bào DTTS Tây Nguyên. Đời sống văn hóa, kinh tế của đồng bào vì thế cũng được nâng cao, cải thiện hơn. Đồng bào DTTS ở Đăk Lăk đã hiểu rõ bản chất phản động của Y Mút cũng như các đối tượng FULRO lưu vong nên hoạt động của bọn chúng ngày càng bị người dân tẩy chay. Không đạt được mục đích, Y Mút ngày càng thể hiện rõ bộ mặt thật là một tên khủng bố, lừa gạt đồng bào. Khi biết Chính quyền và người dân ở các buôn làng đồng lòng xây dựng các con đường nông thôn mới để người dân thoát khỏi cảnh lầy lội khi mùa mưa đến, Y Mút đã kích động tay sai trong nước chế tạo bom xăng bằng cách đổ xăng đốt, ném vào các loại xe, máy móc đang thi công các công trình nhằm mục đích phá hoại, đây chính là việc làm của kẻ ác, những kẻ khủng bố. Y Mút chỉ quan tâm đến mục đích cá nhân mà không nghĩ đến hậu quả của những việc làm trên sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cuộc sống của đồng bào vốn còn nhiều khó khăn tại các buôn làng, cũng như số phận của những tên tay sai trong nước của chúng. Thực tế, đã có nhiều tay sai của y khi làm những việc sai trái đã nhanh chóng bị bắt, xử lí trước pháp luật, bị dân làng lên án.
Hành động của Y Mút không chỉ gây nguy hiểm, thiệt hại cho buôn làng, cho cộng đồng, quê hương, đất nước mà còn đẩy chính những người trong gia đình y vào cuộc sống tối tăm. Khi trốn ra nước ngoài, y bỏ lại ở quê nhà người mẹ già và 3 người em còn ngây thơ, chưa biết gì. Năm 2001, Y Nơk Mlô (em ruột của Y Mút), vì tin tưởng anh trai của mình mà đã nghe theo Y Mút xúi giục, tiến hành các hoạt động khủng bố nên cái giá phải trả là án phạt 8 năm tù. Tuy nhiên được sự quan tâm của Nhà nước, sự khoan hồng của pháp luật nên Y Nơk đã được mãn hạn tù trước thời gian và trở về với gia đình làm lại từ đầu.
Bà H’Ruh Mlô (mẹ ruột của Y Mút, năm nay đã hơn 80 tuổi) đã khóc hết nước mắt vì có đứa con tham gia hoạt động FULRO sống lưu vong ở Mỹ. Bà luôn sống trong mặc cảm với buôn làng vì những tội lỗi mà con trai bà là Y Mút Mlô gây ra với bà con dân làng. Mặc dù đã gây ra những đau khổ không thể tả bằng lời cho gia đình mình nhưng hơn 10 năm nay Y Mút chưa từng một lần gọi điện hỏi thăm sức khỏe, đời sống của mẹ cũng như các em của mình. Y Mút đã bỏ mặc mẹ già cùng các em của mình tự bươn chải với cuộc sống khó khăn. Mẹ của Y Mút mặc dù tuổi cao sức yếu nhưng hàng ngày vẫn đi bộ hàng cây số để lên rẫy kiếm từng bó rau, trái cà, trái ớt mang ra chợ bán, kiếm thêm thu nhập. Chỉ có chính quyền và bà con buôn làng là quan tâm, đùm bọc giúp đỡ bà. Hàng tháng bà đều nhận được tiền hỗ trợ người cao tuổi từ chính quyền xã. Các ngày lễ tết bà cũng đều được chính quyền các cấp quan tâm, tặng quà tận tay. Còn bà con buôn làng khi thì cho bà hộp sữa, khi thì cho gói bánh, khi thì mua hết những bó rau của bà để bà đỡ vất vả. Nhiều lúc bà H’ Ruh phải kêu lên rằng “Y Mút là một thằng con bất hiếu”.
Một con người đã bỏ mặc gia đình, bỏ mặc mẹ già, phá hoại lợi ích của bà con quê nhà liệu có xứng đáng với danh xưng là người cứu giúp đồng bào như Y Mút vẫn vỗ ngực xưng tên, hay đây chỉ là một tên chuyên đi lừa gạt đồng bào để trục lợi cá nhân? Tất cả đều quá rõ ràng. Y cuối cùng chỉ là một tên FULRO bất hiếu phải đi sống lưu vong ở nước ngoài mà không dám quay về quê hương.
HSLS
