Đúng 23h59' ngày 11/1/2018, chúng
tôi nhận được bài bình luận về đề thi thi học sinh giỏi quốc gia 2018 môn Ngữ
văn của thầy giáo Nguyễn Tấn Huy, Trường THPT Chuyên Lê Khiết, Quảng Ngãi từ
TS. Nguyễn Trọng Hoàn.
Xin cảm ơn 2 thầy và chia sẻ với các bạn đề
thi và lời bình của thầy Nguyễn Tấn Huy.
 |
| Đề thi học sinh giỏi quốc gia 2018 môn Ngữ văn |
Đề thi chọn học sinh giỏi quốc gia
môn Ngữ văn năm 2018 đã nhận được phản hồi tích cực từ phía học sinh. Trên một
diễn đàn học Văn, nhiều em đã tán thưởng:
- "Đề này ngon!" “Quá
hay!”
- “Đề chất phải biết!”
- “Đọc đề xong, thanh niên cảm thấy
rất là phiêu”…
 |
| Thầy Nguyễn Tấn Huy |
Cái chất của đề thi năm nay trước
hết là ở cách đặt vấn đề sáng rõ, không hack não, hại não như cách các em vẫn
thường than phiền về một số đề thi học sinh giỏi đây đó. Thứ nữa là đề vẫn tiếp
tục theo hướng mở, phạm vi khá rộng, đề cập đến những vấn đề cốt lõi nên thí
sinh thỏa sức thể hiện mà không cảm thấy phải lệ thuộc nhiều vào việc phải huy
động một khu vực kiến thức bó buộc nào. Có em nói "phiêu" là theo
nghĩa này.
Đương nhiên, hay không hề là dễ;
sáng rõ không đồng nghĩa với sẵn đường!
Câu Nghị luận xã hội nêu ra một mệnh
đề: "Sống tức là thay đổi" dẫu có được hiểu theo sắc thái khẳng định
thì tư duy phản biện cần có của một học sinh giỏi vẫn làm bật lên những câu hỏi:
- Nếu không thay đổi thì sao?
- Có thật là tất thảy đều phải
thay đổi?
- Những giá trị sống nào là trường
cửu?
Và nhờ thế mà vấn đề được cày xới
đa diện hơn, sâu sắc hơn, không xuôi chiều. Những hô hào suông thiếu thực chứng,
những đường "chém gió thôi rồi" nhưng thiếu day dứt, trăn trở bản
thân… hẳn là khó được ghi nhận.
Câu Nghị luận Văn học nêu ra hai ý
kiến có vẻ trái chiều nhau nhưng là hai mặt biện chứng của một quan hệ giữa hiện
thực đời sống và sáng tạo văn học. Mỗi tỉnh chỉ có vài em được chọn vào đội tuyển
thi quốc gia nên hẳn là các em không khó nhận ra vấn đề.
Hơn nữa, cách nói bóng bẩy giàu
hình ảnh của hai nhà thơ Chế Lan Viên và Lưu Trọng Lư đã khiến cho một vấn đề
tưởng chỉ là lí luận khô khan trở nên dễ cảm, gợi được hứng thú cho người viết.
Vấn đề còn lại là kiến văn các em đến đâu, cách triển khai luận điểm thế nào,
và quan trọng hơn hết là cách thuyết phục bằng hệ thống dẫn chứng mà các em lựa
chọn.
Thông thường, với những đề không
giới hạn phạm vi dẫn chứng như thế này, các em dễ chọn viết những điều mình thuận
hơn là quan tâm đáp ứng yêu cầu của đề. Có khi, các em do được cho thỏa sức
vung bút nên ham diện rộng mà quên đi vào chiều sâu. Tỉ như, có thể do mải đề cập
đến nhiều phương diện của sáng tạo, của phong cách nhà văn mà không tinh ý nhận
ra là nên tập trung vào mặt tư tưởng của phong cách theo ý kiến của tác giả
"Tiếng thu".
Khó thay khi ra được một đề hay và
chất. Viết được một bài văn chất và hay lại khó hơn nhiều. Cái được lớn nhất là
đề thi năm nay đã cho các em có cơ hội say sưa với môn học mà các em yêu thích!
NGUYỄN TẤN HUY
Trường THPT Chuyên Lê Khiết, Quảng
Ngãi
